Als we vooruitgang willen boeken in de behandeling van wonden is een routekaaart nodig. Het huidige adagium in de wondbehandeling is dat versnelling van de genezing tot 40% door verbanden kan worden bereikt. Dit is in de praktijk op logische gronden niet haalbaar.
Het hart van de wondgenezing is het regeneratieve proces waarbij het lichaam homeostase probeert te herstellen. Het regeneratie proces voltrekt zich volgens de vier bekende fasen: hemostase, inflammatie, proliferatie en maturatie. Dit is een goed gereguleerd proces wat in vrijwel alle wonden soepel verloopt. In die gevallen waar de regeneratie onvoldoende is zijn een paar oorzaken aan te wijzen: het gaat veelal om één of meerdere problemen met de perfusie, het immuunsysteem en/of de regulatie. Veelal is het wegnemen van een of meerdere problemen voldoende om het het regeneratieproces te laten verlopen.
In die gevallen dat het wegnemen van een oorzaak niet leidt tot regeneratie wijst op een procesmatig probleem. Omdat eigenlijk niet goed bekend is wat de precieze invloed is van bijvoorbeeld ischemie op de regeneratie is er weinig zicht op oplossingen. We weten misschien wel hoe het normale regeneratie proces verloopt maar niet hoe het verloopt als het verstoord is. Hierdoor is het onmogelijk een goede behandeling in te stellen. Dit is de belangrijkste lacune in het onderzoek aan wondgenezing.
De eerste stappen voor deze routekaart zijn om te ontdekken waarom en hoe de processen in de regeneratie van onze weefsels verstoord zijn bij een complexe wond. Vervolgens moeten we uitvinden hoe deze processen met elkaar verbonden zijn. Buiten de wondzorg is er al een vakgebied dat kijkt naar de gevolgen van ouder worden op de mens. Aangezien de meeste complexe wonden ontstaan in de oudere mens lijken de meeste problemen in wondgenezing daaraan gerelateerd. We weten wel hoe het “normale” lichaam reageert, weten veel minder van hoe het oudere lichaam reageert. Om deze basale processen en de invloed van het ouder worden daarop te onderzoeken moeten onze research behoorlijk aantrekken door gebieden als genomics, epi-genomics, proteomics, lipidomics, metabolomics en wat al niet meer te gaan inzetten. Daarnaast zijn de wondprocessen gelaagd, dwz dat onder ieder proces er wel een ander proces als backup beschikbaar is. DIt heeft als gevold dat de regeneratie een zogenaamd robust proces is wat niet eenvoudig te beinvloeden is. Eigenlijk is dit te herkennen als een wond na een interventie bijvoorbeeld weer terugkeert naar de oude toestand. Het proces hersteld het evenwicht. Of dat gunstig is of niet is daarbij niet relevant.
Tenslotte kunnen we de systems biologie gaan gebruiken om al deze processen met elkaar te gaan verbinden. De meeste onderzoekers zijn er niet van bewust dat een wond niet alleen visuele inkijk geeft in het lichaam maar vooral ook een theoretische; hoe reageren processen en netwerken onderling onder druk of stress.
Toch is de nood hoog, de samenleving heeft behoefte aan en verwacht betere onderbouwing voor haar uitgaven, ook in wondgenezing. Als we onze eigen regels voor bewijs in de wondgenezing volgen wijzen de meta-analyses, die de sterkste wettelijke overtuigingskracht hebben in een ander richting dan de huidige praktijk.
In de tussentijd is het zinvol om te werken met 4 levels van wondgenezing waarbij met ieder level een ander aspect van de regeneratie wordt belicht. Niet alleen biedt het praktische handvatten en een triage mogelijkheid, het bakent ook duidelijk de domeinen van de diverse beroepsgroepen af. Hierbij wordt een wond beoordeeld op 4 aspecten die een rol spelen bij de behandeling. Level 1 gaat over de patiënt en de vigor, level 2 behandeld het wondaspect, level 3 behandeld de perfusie en andere mechanische aspecten en level 4 behandeld de regulatore aspecten. Deze levels staan niet los van elkaar en fungeren als zeef. Om in level 4 te komen moeten de onderliggende levels zijn geanalyseerd en onderdeel zijn van de behandeling.